SP9BWJ Piotr Nitecki
Kraków marzec 2007.
Historia najstarszych polskich powojennych zawodów krótkofalarskich.
Zawody QRP Kraków
1. Zawody QRP Kraków 1954, geneza powstania.
Zawody QRP organizowane dorocznie przez Małopolskie Stowarzyszenie Krótkofalowców PZK w Krakowie, OT 10, noszące dzisiaj nazwę Zawody QRP Memoriał Janusza Twardzickiego SP9DT obchodzą teraz jubileusz 53 lecia.
Zostały zorganizowane w po raz pierwszy w roku 1954 i były to pierwsze polskie zawody ogłoszone po wojnie. Zorganizowane były przez grupę krakowskich krótkofalowców skupionych w Sekcji Łączności przy Klubie LPŻ mieszczącym się w Szarej Kamienicy przy Rynku Głównym 6 w Krakowie.
Sytuacja krótkofalarstwa w tym czasie nie była dobra. Trwały spory odnośnie reaktywowania PZK jako organizacji krótkofalarskiej, a ilość wydawanych licencji ciągle była niewielka. Stąd narodził się pomysł zorganizowania krótkofalarskich zawodów ogólnopolskich, które miały zdopingować władze do szybszego zweryfikowania podań i wydania zezwoleń. Okazją do ogłoszenia zawodów, na co zresztą powołują się organizatorzy, był zaplanowany przez władze, Światowy Tydzień Młodzieży, który miał mieć szczególny charakter. Tak więc usiłowano w ten sposób przyśpieszyć decyzje, co jednak nie przyniosło oczekiwanego skutku (patrz wyniki zawodów). Pomysłodawcą zawodów i twórcą pierwszego regulaminu był Leszek Chałacinski, SP9KL, ówczesny Prezes Sekcji Łączności Klubu LPŻ. Obecny „Patron” zawodów Janusz Twardzicki był wtedy nasłuchowcem SP9-503 i mieszkał w Gliwicach. Pierwsze zawody ograniczały jedynie moc dostarczaną do anody nadajnika do 5 W, nie wskazując na inne ograniczenia konstrukcyjne. Pierwszy regulamin ogłoszono w Radioamatorze Nr 2 z lutego 1954 roku. (załącznik 1.)
Ciekawostką w regulaminie jest powoływanie się na konieczność potwierdzenia logu stacji przez WKTE co prawdopodobnie oznaczało Wojewódzką Komisję Techniczno Eterową, ale kto był jej przedstawicielem tego nie wiadomo. Był też ukłon w stronę bratniej organizacji radzieckiej DOSAAF. Zawody rozegrano w przewidywanym terminie a wyniki ogłoszono w Radioamatorze Nr 1 z 1955 roku (załącznik 2).
Poniżej podajemy wyniki w konkurencji nadawców i nasłuchowców:
Nadawcy:
1. SP6XA
2. SP3PS
3. SP6BW
4. SP9KJ
5. ŚP9KAZ
6. SP2AX
7. SP2BF
8. SP3KAU
9. SP3PK
10. SP5AR
11. SP9KL
12. SP3PH
Nasłuchowcy:
1. SP8-0012
2. SP7-000
3. SP9-529
4. SP9-520
5. SP9-105
6. SP9-125
7. SP8-SWL
Komisja nie sklasyfikowała kol. SP8-021 ze względu na niedopełnienie warunków regulaminu. Myślę że określenie że zawody całkowicie się nie udały było pewną niezręcznością językową autora tekstu, bo chodziło zapewne o niecałkowite powodzenie i niewielki udział, co wynikało jak wspominałem z małej ilości zezwoleń i powolnej weryfikacji podań o Licencje.
2. Zawody w roku 1955, epoka nadajników lampowych.
W roku 1955 opublikowano nowy zmodyfikowany regulamin zawodów QRP. Modyfikacja dotyczyła głównie warunków technicznych jakim miały odpowiadać nadajniki QRP. Widać również że Sekcja Łączności LPŻ przekształciła się w międzyczasie w Wojewódzki Klub Łączności LPŻ w Krakowie (załącznik 3) Zmieniono zasadę limitowania mocy nadajnika poprzez określenie maksymalnej dopuszczalnej mocy admisyjnej lampy stopnia końcowego na 2,5 W i przykładowe określenie typu lampy jaką można stosować,nie limitując inputu DC. W ten sposób zachęcono do eksperymentów nad powiększaniem sprawności stopnia końcowego nadajnika i wyciskania jak największej mocy z lampy. Wprowadzono również konieczność dołączenia do logu opisu nadajnika . Stąd też możemy teraz dowiedzieć się więcej o sprzęcie na jakim wtedy pracowali koledzy. Tak więc Leszek – SP9KL preferował sterowanie lampy 6K7 w końcówce, lampą większej mocy KT61(6L6), co przy układzie z uziemioną siatką dawało mu na wyjściu sumę mocy driwera i PA, przypuszczalnie jakieś 15 W. W podobnej konfiguracji pracowała zwyciężczyni zawodów Zyta Martewicz SP2BO. 
Zwyciężczyni II zawodów QRP Zyta Martewicz SP2BO ( Radioamator 1955)
Wojciech Nietyksza SP5 FM używał kwarcowego nadajnika, bardzo prostej konstrukcji na 6SK7 (odpowiednik 6K7). Został on opisany w nr.5 Radioamatora z 1955 roku na str 16. 
Nadajnik QRP SP5FM (Radioamator 1955). W zawodach startowano też na wchodzącej wtedy na wyposażenie klubów legendarnej RBM -1, która w pełni spełniała wymogi regulaminowe, zasilanej oczywiście z kilku baterii anodowych( Ua=500V).
Wyniki II Zawodów QRP zawarte są w załącznik 4.
Zmieniono zasadę limitowania mocy nadajnika poprzez określenie maksymalnej dopuszczalnej mocy admisyjnej lampy stopnia końcowego na 2,5 W i przykładowe określenie typu lampy jaką można stosować, nie limitując inputu DC. W ten sposób zachęcono do eksperymentów nad powiększaniem sprawności stopnia końcowego nadajnika i wyciskania jak największej mocy z lampy. Wprowadzono również konieczność dołączenia do logu opisu nadajnika. Stąd też możemy teraz dowiedzieć się więcej o sprzęcie na jakim wtedy pracowali koledzy.
Tak więc Leszek – SP9KL preferował sterowanie lampy 6K7 w końcówce, lampą większej mocy KT61(6L6), co przy układzie z uziemioną siatką dawało mu na wyjściu sumę mocy driwera i PA, przypuszczalnie jakieś 15 W. W podobnej konfiguracji pracowała zwyciężczyni zawodów Zyta Martewicz SP2BO. Wojciech Nietyksza SP5 FM używał kwarcowego nadajnika, bardzo prostej konstrukcji na 6SK7 (odpowiednik 6K7). Opisany został on opisany w nr.5 Radioamatora z 1955 roku na str 16. W zawodach startowano też na wchodzącej wtedy na wyposażenie klubów legendarnej RBM-1, która w pełni spełniała wymogi regulaminowe, zasilanej oczywiście z kilku baterii anodowych( Ua=500V).
II Zawody QRP odbiły się szerokim echem w kręgach krótkofalowców. O konieczności organizowania takich zawodów pisał Jan Klewenhagen SP3AK, a SP5FM namawiał do budowy miniaturowych jednolampowych transceiwerów KF, zamieszczając przykładowe schematy w Nr 7 Radioamatora z 1956 roku na str. 21 dla zainteresowanych przedstawiam schematy tych urządzeń.
Transceiwer 1 lampowy, bateryjny. SP5FM (Radioamator 1956).
Transceiwer 1 lampowy, sieciowy. SP5FM (Radioamator 1956).
Również SP6 XA prezentował swoje osiągnięcia przy pracy nadajnikiem 4,5 watowym. W klubach gorąco dyskutowano na ten temat. Podkreślano łatwość samodzielnego wykonania takiego nadajnika. Trzeba pamiętać, że po wojnie było bardzo trudno uzyskać specjalne części do budowy nadajników. Były tylko lampy odbiorcze. Może ktoś spróbuje teraz wykonać replikę takiego TRX-a i nawiązać nim QSO.
Nadchodziły jednak nowe czasy. Wynaleziono tranzystor. Początkowo bardzo małej mocy, i pracujący przy niskich częstotliwościach, niemniej przeto już w 1955 roku w Radioamatorze znajdujemy pierwsze opisy amerykańskich mini nadajników tranzystorowych. W Polsce do nadajników tranzystorowych droga była daleka. Nasz przemysł jeszcze nie produkował tranzystorów, a zachodnie były bardzo drogie. Natomiast było całkowicie jasne że właśnie tranzystorowe nadajniki QRP będą budziły największe zainteresowanie amatorów. Zawody QRP były corocznie organizowane, z roku na rok brało w nich udział coraz więcej stacji. W piątych zawodach w roku 1958 uczestniczyło 46 stacji. Wyniki zamieszczone są w Krótkofalowcu Polskim Nr. 5 (załącznik 5).
Zawody wygrał SP8EV . Drugą była stacja klubowa SP9KAB a trzecim był Krzysztof SP5HS.
3. Zawody QRP, pierwsze nadajniki tranzystorowe 1959.
Nastaje nowa era w radiotechnice. Po dziesięciu latach od momentu wynalezienia tranzystora, pojawiają się w Polsce pierwsze nadajniki tranzystorowe. Wzorując się na opisach krótkofalowców amerykańskich W1OGU i W1OFS oraz DJ1ZG nasz kolega inż. Zygmunt Jacyk, SP5ADZ, buduje nadajnik z tranzystorami OC 410 o mocy wyjściowej 60 mW i startuje w zawodach QRP w 1959 roku, pod znakiem SP5PRG/TR. Nawiązał wtedy kilkanaście łączności. Po zdobyciu lepszych amerykańskich tranzystorów, 2N417, o mocy admisyjnej 150 mW, w roku 1960 w zawodach QRP przeprowadza 14 QSO z okręgami SP2, SP5, SP6, SP8, SP9, dostając raporty od 557 do 579. Opis tego nadajnika zmieszczony jest w Nr. 4 Krótkofalowca Polskiego z roku 1960 -tego.(załącznik 9). Organizatorzy zawodów dopisują do Regulaminu nową kategorię klasyfikacyjną i celem dalszej mobilizacji poczynań konstruktorskich wyznaczają mnożnik 3 za każde QSO nadajnikiem tranzystorowym.
Jest również apel by uczestnicy nadsyłali wraz z Logami za zawody opisy swoich konstrukcji. Ponieważ sprawa określenia maksymalnej dopuszczalnej mocy użytych tranzystorów w nadajniku nie jest już tak prosta jak w przypadku lamp, prowadzona jest szeroka polemika, jaką moc strat należy przyjmować i przy jakich temperaturach. Po wielu dyskusjach przyjęto moc strat 1 W przy temperaturze otoczenia bez radiatora, jako kryterium doboru tranzystorów do stopni wyjściowych. Nadal jednak najpoważniejszym zadaniem dla konstruktorów, było uzyskanie jak największej sprawności nadajnika i największej mocy wyjściowej. Zmuszanie zwykłych tranzystorów do pracy w nadajnikach było prawdziwą sztuką i niekiedy prowadziło do stosowania niekonwencjonalnych sposobów chłodzenia na przykład przez zanurzenie tranzystorów w wodzie lub oleju. Od roku 1973 postanowiono rozgrywać zawody QRP w stałym terminie i w dwóch turach; w dniu 30 kwietnia od 15 do 17 GMT(UTC), i 1 maja, od 5 do 7 GMT(UTC).
Regulamin XXI Zawodów QRP 1975 , zawarty jest w załącznik 6. Dopuszczono w nim do pracy nadajniki, w których zastosowano lampy o katalogowej mocy admisyjnej do 3 W inp. 6K7..EF80 itp.
W przypadku równoległego lub przeciwsobnego układu suma mocy admisyjnych nie mogła przekroczyć 3 W. W nadajnikach tranzystorowych suma katalogowej mocy strat kolektorów bez radiatora nie mogła przekraczać l W Nie ograniczono mocy doprowadzonej do stopnia końcowego jednakże maksymalne napięcie anodowe nie mogło przekraczać 500V.
W przypadku pracy nadajnikiem tranzystorowym dla zaliczenia mnożnika ” x 3 ” niezbędne było dołączenie oświadczenia podpisanego przez dwóch nadawców względnie jednego członka Komisji Eterowej stwierdzającego, że użyty nadajnik został przez nich osobiście wypróbowany. Uczestnicy zawodów QRP byli proszeni o dołączanie schematów i opisów swoich urządzeń /szczególnie tranzystorowych/ dla publikacji w Biuletynie PZK. Przewodniczącym Komisji zawodów był Władysław Kuciel SP9KZ a członkami Janusz Szostak SP9BRP, Ryszard Lustig SP9EQG, Zbigniew Kulczak SP9DWT.
4. Przyjęcie nazwy Zawody QRP „Memoriał Janusza Twardzickiego SP9DT.”
Janusz SP9DT przybył do Krakowa z Śląska i od samego początku włączył się czynnie do reaktywacji Polskiego Związku Krótkofalowców. Był rok 1957 my. 11 tego listopada 1957 Oddział PZK w Krakowie wystąpił do Dzielnicowej Rady Narodowej o rejestrację Oddziału. Prezesem założycielem był Janusz Twardzicki SP9DT, a członkami Zarządu byli wybrani na Walnym Zebraniu w dniu 9 .11. 1958 koledzy :Andrzej Semkowicz SP9RF, Aleksander Orłowski SP9AEP, Ładysław Jakubowski SP9CU, Józef Patkaniowski SP9PP, Andrzej Kukla SP9GR, Władysław Dubno SP9 FR. 
Założyciele Klubu PZK Kraków 1957.
Wszystkich członków klubu było wtedy 38 –miu.
Członkowie Klubu PZK Kraków 1957.
Janusz mieszkał wtedy w Nowej Hucie przy ulicy Demakowa 26 m12, a jako inżynier elektryk pracował w Biurze Projektów Miastoprojekt w Krakowie, zajmując się projektowaniem budynków dla powstającego pierwszego socjalistycznego miasta w Polsce. Był bardzo aktywny w eterze, a jego stacja była świetnie słyszalna na 7 MHz w całej Polsce. Wzorowa modulacja AM miała charakter stacji broadcastingowej, i przyciągała wielu słuchaczy, nie tylko krótkofalowców. 
Janusz Twardzicki SP9DT przy stacji w domu 1960.
Ja sam zetknąłem się z nim na zasadach nasłuchowych, mieszkając również w Nowej Hucie. Jako Prezes Oddziału PZK w Krakowie przyciągnął wielu z nas do siebie i do tego hobby. Niestety komplikacje po przebytej operacji zabrały Go z naszego grona w sposób nagły i niespodziewany podczas spaceru na ulicy w kwietniu 1964 roku. Pragnąc zachować w pamięci jego nazwisko i znak, w roku 1977 postanowiliśmy nadać zawodom QRP nazwę Zawody QRP „Memoriał Janusza Twardzickiego SP9DT”. W zawodach 1977roku sklasyfikowano 72 stacje z 26 województw (załącznik 7).Zawody wygrał SP3FEG a drugi był SP9FBT.
5. Apekty techniczne, i nie tylko, Zawodów QRP.
Zawody QRP odegrały wielką rolę w zakresie popularyzowania techniki nadawczej wśród krótkofalowców. Budowanie urządzeń w własnym zakresie było podstawową formą uprawiania naszego hobby. Urządzenia małej mocy, dość proste i nie zawierające szczególnie drogich i specjalistycznych elementów, nadawały się szczególnie dobrze do budowy w domu na kuchennym stole. Założenie regulaminowe ograniczające moce admisyjne lamp lub tranzystorów zmuszały do sięgnięcia po szerszą wiedzę z zakresu budowy urządzeń nadawczych. Szczególnie urządzenia tranzystorowe zmuszały do wymyślania niekonwencjonalnych rozwiązań.
Ewenementem nie spotykanym w innych zawodach było regulaminowe wymaganie opisania sprzętu na którym pracowano. Zawody zamieniły się w swoiste forum wymiany doświadczeń. Uczestnicy szczegółowo opisywali swoje urządzenia. Czy ktoś dzisiaj zdradza tajemnice swojej kuchni dx –owej ? Taka forma zawodów utrzymywała się do lat 80 –tych. Oddział Krakowski corocznie organizował zawody, rozliczał je i nagradzał dyplomami lub nagrodami w zależności od możliwości.
Stan wojenny przerwał naszą działalność. Po reaktywacji wielu kolegów odeszło od nas i nie wznowiło działalności, wielu też emigrowało i teraz nadaje z Australii lub Kanady. Czasy zmieniały się. Reaktywacja po stanie wojennym i przełom 1989 roku zaowocował otwarciem na świat i dostępem do wszystkich rodzajów emisji nowych pasm, a przede wszystkim do nowoczesnego sprzętu fabrycznego. Zmieniły się też zasady prawne dla organizacji społecznych i ich działalność. Mimo to Zawody QRP są nadal organizowane przez nasz Oddział i są na stałe wpisane w kalendarz zawodów krótkofalarskich.
6. Zawody QRP dzisiaj.
Jest rok 2007. Mija 53 –lata od pierwszych zawodów. To więcej niż pół wieku, wydaje się to nieprawdopodobne. Zmieniło się bardzo wiele. Wymienialna złotówka na inne waluty dała nam dostęp do sprzętu fabrycznego i to w końcu po akceptowalnej cenie. Masowo produkowane podzespoły elektroniczne są naprawdę tanie i dostępne w szerokim asortymencie, a jednak spada ilość Kolegów zajmujących się samodzielną budową urządzeń. Dzisiejszy regulamin Zawodów QRP musiał dopuścić stosowanie sprzętu fabrycznego i odwrócić zagadnienie, zabraniając dokonywania zmian amatorskich celem obniżania mocy wyjściowej do poziomu QRP. Regulamin na 2006 rok (załącznik 8) nie zawiera już skomplikowanych reguł technicznych.
7. Zakończenie
Jako Organizatorzy tych najstarszych Zawodów Krajowych mamy nadzieję że będziemy je nadal organizować . Należy się zastanowić czy forma zawodów jest dzisiaj akceptowana przez uczestników i czy nasze zawody na tle wielu innych są nadal atrakcyjne. Konkurencja jest duża . Obserwując jednak sytuację na świecie widzimy że nadal nadawanie małymi mocami jest stosowane, a co więcej, rozpoczyna się współzawodnictwo kto nawiąże najdalszą łączność przy użyciu jak najmniejszej mocy. Istnieje już przelicznik km/miliwat. Podnoszenie przez Państwo wymogów odnośnie ochrony środowiska i stałe obniżanie mocy promieniowanych, jakimi można pracować bez konieczności prowadzenia drogich pomiarów, może w przyszłości zmusić nas do pracy małymi mocami. Wtedy powrócimy do zagadnień QRP jednak z zupełnie innych powodów niż nasi koledzy 53 lata temu.
Myślę że należy zastanowić się nad włączeniem do regulaminu zawodów QRP także innych rodzajów emisji .na przykład CCW, RTTY i PSK, z uwzględnieniem i zastosowaniem odpowiednich technik cyfrowych odbioru z odbiorem podszumowym włącznie. Technika ta z powodzeniem stosowana jest w zakresie 136 kHz. Może wprowadzić jako kryterium oceny zwycięskiej stacji współczynnik km/mW. Powyższe pozostawiam do dyskusji wszystkim zainteresowanym. Mam nadzieję że uda się ponownie uczynić te zawody inspirującymi technicznie dla nowych entuzjastów krótkofalarstwa, tak bardzo różniących się wiedzą i możliwościami, od tych z przed 50 lat.
Kraków. marzec 2007.